Saturday, December 27, 2008

Δυϊκές προσωπικότητες / Binary personalities


Σχόλιο σε κείμενο του "άγιου" με τίτλο 'ο κόσμος, η εικόνα και το νόημα'
This text comes as a comment to a post on another blog. As I don't always have the time to translate my writings, should you wish so, please indicate your interest!

Δυστυχώς, το κείμενό σου είναι ιδιαίτερα αισιόδοξο, εκτός αν 1)υιοθετήσει κανείς αυθαίρετα κάποια άποψη περί αγαθής ανθρώπινης φύσης που επιθυμεί το "καλό" και 2)μεταθέσει τον ορίζοντα των οποιωνδήποτε προσδοκιών στο ασαφές απώτερο μέλλον. Αλλιώς, τίποτα δεν μας υπόσχεται ανοιχτές και "αμεσοδημοκρατικές" κοινωνίες, ειδικά ως αποτέλεσμα δράσης κάποιου συλλογικού υποκειμένου. Έχω την αίσθηση, πως τέτοιες προβολές προκύπτουν από το αξιακό υπόστρωμα του ανθρωπισμού, έχουν δε μάλλον τις ρίζες τους στην παράδοση του Δικαίου και η οποία είναι ο ανθός της κληρονομιάς ενός δυτικού πολιτισμού που καταρρέει/μεταλλάσσεται έτσι κι αλλιώς. Τα δίκτυα και οι ανθρώπινες μάζες της βιοπολιτικής, μάλλον μας υπόσχονται, μάλλον επιθυμούν συλλογικά και εδράζονται σε έναν ωκεανό ρευστότητας και υπερευέλικτης διανυσματικής εξουσίας, διάχυτης και σηματοδοτούσας την έκσταση με εξάρσεις βίας και ηδονής.

Φοβάμαι ότι η κυβερνητική και οι επιστήμες που μελετούν το ανθρώπινο μυαλό, έχουν περισσότερα να μας πουν για το είδος μας, απ'ότι οι ανθρωπιστικές σπουδές.
Εν πάση περιπτώσει, από τον εικοστό αιώνα, κι έχοντας βαθύτερες ρίζες στον ρωμαντισμό, η "εμπιστοσύνη του υποκειμένου προς τον κόσμο του" ...θαρρώ είχε και έχει πασιφανείς τάσεις κατάρρευσης. Εδώ και πολύ καιρό και σίγουρα, καθ'όλη την διάρκεια του μεταμοντέρνου, η βιωμένη πια κατάρρευση, όχι μόνο σε επίπεδο μεγάλων νοημάτων, αλλά και μικροδυναμικά, βρίσκει την έκφρασή της σε άπειρες εκφάνσεις της πράξης (ασύμμετρες δράσεις) και σε θεωρητικές προσεγγίσεις που χρησιμοποιώντας τα εργαλεία της στατιστικής, αποπειρώνται να απεικονίσουν έναν πολύπλοκο κόσμο, χωρίς δογματικούς άξονες και βεβαιότητες.

Δυστυχώς για μας, ειδικά αν βασιστούμε στο Ελληνικό παράδειγμα, δεν μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι/ες ότι το ιστορικό υποκείμενο θα αποκτήσει συνειδητότητα με κάποια ευρεία έννοια και δεν θα αφεθεί (φύσει) στο ρεύμα του οποιουδήποτε επερχόμενου φονταμενταλισμού, η για την ακρίβεια, ετεροκαθορισμού με χαρακτηριστικά μηχανής. Ποιός μας λέει δηλαδή, ότι αυτό που επιζητεί ο άνθρωπος δεν είναι τελικά ο αυτοματισμός.

Αυτό που είδαμε στην Ελλάδα ήταν μια αναταραχή με βάθος και πολύ κοντά πόδια. Τα κουτσουρεμένα πόδια όσων διανοούμενων έτρεξαν να αναστήσουν τις μούμιες που κρατούσαν κρυμμένες στο υποσυνείδητό τους, φυσώντας μέσα τους πνοή που είχαν κλέψει από εν μέρει ανυποψίαστους νεαρούς.
Τα κομμένα πόδια όσων αποταυτισμένοι/ες από σύστημα και αντισύστημα, ατένιζαν με απελπισία να έρχεται στο προσκήνιο ο ένας και ο άλλος φονταμενταλισμός από το παρελθόν και να σηκώνουν τις σημαίες τους.
Τα παραμορφωμένα πόδια της αριστεράς που την πήγαν εντελώς στραβά, ξυστά στην επιφάνεια και πέρα από κάθε δημιουργική συνεύρεση. Το πτώμα του κράτους που το έσυραν από δω κι από κει όσοι κοινοβουλευτικοί και θεσμικοί ώφειλαν να το περιφρουρήσουν (είναι αλήθεια ότι αυτό γίνεται από καταβολής του κράτους μας και θυμήθηκα τον Μακρυγιάννη).

Μια ιδεολογία που δεν είναι δόγμα, εάν υπάρχει, είναι μάλλον προβληματισμός και όχι βέβαια βιβλίο με κατηγοριοποιήσεις και οδηγίες. Είναι κυρίως αναθεωρητικός στοχασμός με (αυτο)κριτική διάθεση και όχι αλαλαγμός και απλοποιητικό βραχύπνοο μένος.
Πού κολλάει εδώ το σύνθημα "σκατά στους κουλτουριάρηδες" ή ο χλευασμός των ακτιβιστών προς όποιους θέλησαν να αποφύγουν τις ασπρόμαυρες διαχωριστικές γραμμές;
Το σλόγκαν τους στα πρόσφατα γεγονότα ήταν "την ώρα της δράσης, τα λόγια είναι περιττά". Και κάποιοι συνεντευξιάζονταν με τα συνθήματά τους σε τηλεοπτικά πάνελ και στούντιο.
Και γενικά πήραν τους δρόμους να καθοδηγήσουν το θηρίο της οργής ενάντια στα σύμβολα! Μέχρι εκεί έφτανε η στοχοθεσία τους και ούτε σπιθαμή παραπέρα. Η επαναστατική λογική, τα κεφάλια που έπρεπε να πέσουν, οι αποκλεισμοί των ευγενών και των διανοούμενων μπουρζουάδων, όλα ήταν γραμμένα και καταχωνιασμένα σε κάποιο συρτάρι, όπου περίμεναν την ευκαιρία να βρεθούν στο προσκήνιο.

Όσο για την περίφημη εμπιστοσύνη, που σίγουρα αποτελεί βάση για την δόμηση οποιασδήποτε βιώσιμης συνθήκης, βρέθηκε οικτρά διαψευσμένη, καθώς ότι είχαμε μπορέσει να δομήσουμε εδώ και καιρό με πολύ κόπο, μια κάποια σχέση ήθους και προσφοράς, γκρεμίστηκε σε μια βραδυά από τους ανεγκέφαλους ιδεολόγους (φίλους!) που αφιονίστηκαν με οράματα συνοπτικής ανατροπής του σατανά και εγκαθίδρυσης ενός απρόσωπου εκδικητικού Θεού των μαζών. Και συνειδητοποιήσαμε οι πτωχοί πόσο ρηχή ήταν η συνειδητότητα που επαγγέλονταν ακόμη και κοντινοί μας άνθρωποι... της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς.
Ως άλλοι Χριστόδουλοι, οι πρώην συνεργάτες και φίλοι μας, ανέβασαν τα μαυροκόκκινα λάβαρα με τα συνθήματα περί γουρουνιών της αστυνομίας.

Κι έτσι, φάνηκε πως η Ελλάδα είναι πολύ μα πολύ λίγη για να έχει θέση σε νοηματοδοτήσεις του μέλλοντός μας. Γιατί υπερίσχυσαν αυτοί που περιγράφω με μελανά χρώματα παραπάνω. Οι δε άλλοι, το κατ'εμέ ζητούμενο, τα συνειδητά υποκείμενα, ήταν ελάχιστα! Και τώρα που κάπως εκτονώθηκε μέρος της ενέργειας, βλέπουμε τους μανιασμένους να ξεχνιώνται μέσα στην καθημερινότητα που απτόητοι δομούσαν και πριν, ως υπάλληλοι του δημοσίου, συνδικαλιστές, κρατικοί λειτουργοί, χωμένοι από δω κι από κει, αυλικοί και υπηρέτες της καταναλωτικής αναγκαιότητας που υβρίζουν... όπως έβριζαν και πριν, υποσχόμενοι τον καλύτερο κόσμο, με το καλύτερο ήθος... υποσχόμενοι με τρόπο που έλεγες "δεν μπορεί, το εννοούν! θέλουν να παλαίψουν για περισσότερο ήθος στις ανθρώπινες σχέσεις"! Και πού να το ήξερα πως έβραζε κρυφά μέσα τους το κενό και θρεφόταν ο φθόνος και ο διχασμός! Η αρρώστεια αυτή που βρίσκει έδαφος στην ανικανότητα αποταύτισης, στην απόλυτη ανάγκη του ανήκειν, πάση θυσία...εν τέλει στην ανάγκη τάυτισης με τον εαυτό και το σύστημα (έστω και δια της ολικής απόρριψης του φαντασιακού άλλου). Binary personalities (δυϊκές προσωπικότητες), δίχως οργανική σχέση με το πραγματικό.

Κι έτσι, φαίνεται πως αν μας ενδιαφέρει το μέλλον και η συνειδητή δόμησή του, δεν έχουμε άλλες διεξόδους από την Επικούρεια ιδιώτευση, η την αποδημία.

4 comments:

ο αγιος said...

Αφού πρώτα ευχαριστήσω τον Rec-memberX για τη κριτική του, θα ήθελα να προβώ σε δυο τρεις μεθοδολογικές παρατηρήσεις:

- Δεν θα επέτρεπα στον εαυτό μου να μην είναι αισιόδοξος την εποχή της εξέγερσης και της αναζήτησης νέων κοινωνικών και πολιτικών οριζόντων από τη νέα γενιά.
Σε αντίθετη περίπτωση θα θεωρούσα τον εαυτό μου μίζερο και δεν θα μου άρεσε καθόλου.

- Η υπεραισιοδοξία οφείλεται ασφαλώς στη συμπύκνωση του χρόνου που συμβαίνει όταν κυριαρχεί η μετα-μοντέρνα σύλληψη της ιδεολογίας.

- Η κυβερνητική ως η πλέον καλοδομημένη συνιστώσα του ρεαλισμού, του νατουραλισμού, αλλά και γενικότερα ο θετικισμός σε όλες του τις εκφάνσεις, δεν θα μπορούσαν να καλλιεργούν την αισιοδοξία - ασφαλώς ούτε την απαισιοδοξία - καθώς δεν ενδιαφέρονται για την κατασκευή της πραγματικότητας την οποία εξετάζουν ως αντικείμενο, παράμετρο, σχέση, causal mechanism με τη μορφή μάλιστα καταλύτη κ.λ.π, ούτε για την κοινωνική δυναμική που μπορεί να προκύψει από μη ρυθμιζόμενες ( αδύνατο να προσδιοριστεί η τιμή τους ή να αποδοθεί ποσοτικά η ποιότητά τους) independent variables.
(Συγνώμη που κάποιους όρους δεν τους εκφράζω στα ελληνικά, καθώς άλλους ξέχασα, άλλους δεν χρησιμοποίησα ποτέ στη γλώσσα μας και φοβάμαι μην τα κάνω θάλασσα). Ο constructivism και η discourse analysis που αποτελούν τα δικά μου αναλυτικά εργαλεία, δεν οδηγούν επίσης σε κανένα απολύτως αισιόδοξο ή απαισιόδοξο σενάριο, από μόνα τους.
Μάλιστα, σε αντίθεση με τους naturalists, οι interpretivists δεν χρησιμοποιούν καν τον όρο αισιοδοξία.
Όμως, αναλύοντας την υποκειμενικότητα που προσδιορίζει τους όρους ύπαρξης κάθε αντικειμενικού επιφαινόμενου μέσω διαφόρων discourses διαπιστώνουμε ότι όλες οι κοινωνικές κατασκευές λειτουργούν ιδεολογικά.
Βεβαίως, την έννοια της ιδεολογίας δεν τη χρησιμοποιούμε στενά μαρξιστικά, αλλά μάλλον ευρύτερα όπως αυτή διαμορφώθηκε ως concept από την φιλοσοφική παράδοση του Gramsci και αργότερα από τους Foucault, Laclau, Mouffe και σήμερα διαπιστώνουμε να εμπεριέχεται σε όλες τις κοινωνικές κατασκευές και στις απόπειρες που φιλοδοξούν να εξετάσουν σχέσεις εξουσίας ή να ερμηνεύσουν εξουσιαστικά φαινόμενα.
Την ίδια παράδοση με μικρές μόνον διαφοροποιήσεις ως προς την ιδεολογία ακολουθεί και ο μετα-μοντερνισμός σε όλες του τις μορφές.
Άρα, τη στιγμή κατά την οποία η επιστημολογία και η μεθοδολογία αναγνωρίζει το ρόλο της ιδεολογίας στη παραγωγή και εσωτερίκευση της πραγματικότητας, σε ένα μη αυστηρά επιστημονικό σχόλιο ίσως να πρέπει να γίνει κατανοητό το αυθαίρετο συναίσθημα της αισιοδοξίας, εξαιτίας απλώς και μόνο της διαπίστωσης ότι υπάρχει ρεύμα ιδεολογικοποίησης του μέχρι χθες επίπεδου κόσμου μας. Η αισιοδοξία αυτή δεν εκφράζει ασφαλώς καμία τελεονομία, ούτε, προς θεού αποτελεί, νομοτέλεια.
Είναι απλώς η έκφραση ενός συναισθήματος ανακούφισης από την κατάρρευση της ψευδαίσθησης των βεβαιοτήτων που κατασκεύασε ο σύγχρονος καπιταλισμός, χρησιμοποιώντας ως θεωρητική βάση τον ρεαλισμό/θετικισμό.

Rec-memberX said...

Ευχαριστώ κι εγώ.

Εύχομαι το ρεύμα ιδεολογικοποίησης που διαβλέπεις να ενεργοποιήσει περισσότερες συνειδήσεις που θα απορρίψουν τη μασημένη τροφή των δογματισμών.

Χαιρετώ με μια παράγραφο από τον Gadamer(1) όπου αναφέρεται στην εμπειρία (erfahrung).

The hermeneutical consciousness culminates not in methodological sureness of itself, but in the same readiness for experience that distinguishes the experienced man from the one captivated by dogma. As we can now say more exactly in terms of the concept of experience, this readiness is what distinguishes historically effected consciousness.

(1)(Truth and Method/analysis of historically effected consciousness, (B) Εrfahrung and the essence of hermeneutic experience)

Anonymous said...

grafeis wraia alla polu abstract kai tautoxrona sibiknomena, fantazomai ehis spudasei filosofia??

Rec-memberX said...

nai, Bastet, swsta, filosofia ehw spoudasei. Teleftaia koitaga afta ta keimena tou Ray Kurzweil, ton eheis yp'opsi sou?
S'efharistw poly gia ta sholia!

Πηγή έμπνευσης: http://www.tvxs.gr/v12751

Το παρακάτω άρθρο αποτελεί ακόμη μια προσφορά στο μέλλον της πατρίδας μας (heimat)

Εμβόλιμη εισαγωγή/σύνοψη:
Βρίσκω αλλού ξημερωμένο όποιον δεν αντιλαμβάνεται την ανάγκη της βιωματικής σύνδεσης ανάμεσα στον τραγουδοποιό ή λαϊκό μουσικό και τον κόσμο. Η Lhasa τραγουδά σε δυο τρεις γλώσσες, αλλά είναι όλες δικές της, έχει ζήσει και ζει μέσα σε αυτές τις γλώσσες. Από την άλλη, η Αρβανιτάκη για παράδειγμα αγγίζει πολλούς ανθρώπους που δεν καταλαβαίνουν ελληνικά. Γιατί; Μα βέβαια, επειδή δεν μαϊμουδίζει, αλλά έχει αυθεντική φωνή που συχνά υπερβαίνει τα γλωσσικά και πολιτισμικά σύνορα, κάτι που ισχύει για κάθε μουσικό που έχει τα πόδια του στη γη, στο συγκεκριμένο, σε κάποιο πραγματικό τόπο. Από μια τέτοια στέρεη βάση μπορείς να ξεκινήσεις για να κάνεις όλων των ειδών τα πειράματα, αλλά προϋπόθεση είναι να αναγνωρίσεις το έδαφος όπου πατάς. Όλα τα υπόλοιπα είναι συμπώματα μιμητισμού, ναρκισιστικά πειράματα στο κενό.


...Λοιπόν, συνήθως δεν γίνομαι bitchy,
αλλά, επειδή έχει παραγίνει το πράγμα με την φόρα γε-γε των πολιτισμικών παραγωγών με όνειρα διεθνούς μεγαλείου (optional κομπολόϊ ή φράτζα) που χουρχουρίζουν ανοιχτόστομα καταπίνοντας το τελευταίο αφόδευμα του ΝΜΕ* αν βγαίνει ακόμα η χαζοφυλλάδα και καταντήσαμε τη Μόνικα ανίκανη να ψελλίσει το όνομά της χωρίς proforah... ήθελα να σας πω ότι τα αγγλοκεντρικά γκρουπάκια ψιλοανακατέβουν τη σούπα των υπολειμμάτων από τις προηγούμενες δεκαετίες της naive έκφρασης (λουλούδια, από τ'αυτιά ως την κωλότσεπη του Μόρισσι...), όταν ακόμη η κουλτούρα έβγαινε κυρίως από την μεταμοντέρνα Δύση και νομίζαμε ότι αυτή η μαυρίλα, η παραφορά, η θλίψη που ψυχανεμιζόταν το τέλος της ηγεμονίας της, αποτελούσε κοσμικό επιφαινόμενο, αυτό που οι φιλόσοφοι ονομάζουν "universal".

Η ποπ κουλτούρα βεβαίως βεβαίως, αργοπορώντας όσο έμενε κυρίαρχη η ΤV και με απίστευτη επιτάχυνση (να μη σκεφτώ καν τι γίνεται πια, στα χρόνια του Web2), έφτασε αισίως στον τοίχο του φυσικού ήχου, στον θόρυβο, στην απρόσωπη κυβερνοποπ, στα τυχαία ηχητικά συμβάντα... ξεπήδησαν οι πραγματικά ζωντανές και αυτονομημένες σκηνές fusion από την Βαρκελώνη μέχρι τη Λαχώρη και το Τόκυο. Πήρε φωτιά το τοπίο, εξατμίστηκε όλο. Και κολυμπάμε πια σε αυτό το ψυχονέφος... κολυμπάμε δίχως υποχρεώσεις σε άλλον πέρα από τη συνείδησή μας, σίγουρα δίχως σιγουριά, δίχως γνώση που να μην επιδέχεται αμφισβήτηση.

Έρχονται τώρα καθυστερημένα κάποιοι νοσταλγοί του μαζικού ροκ και της αυθεντίας... (οι λάτρεις του μπλε χαπιού) να μας πουλήσουν φούμαρα για μεταξωτές κορδέλλες. Nice old expression. Το ίδιο κάνουν και τα έμο υβρίδια, δεν λέω. Αρσενικό και θηλυκό, γιν γιαν. Nαι, ήθελα λοιπόν να πω, ότι it's OK, όποιος θέλει να πληρώσει για να χαζέψει τους περιφερόμενους με το τελευταίο χιτάκι, σιντάκι, ποντκαστάκι κλπ, ...it's OK, όποιος θέλει θα το κάνει και θα κατεβάσει και μερικές μπύρες και από κει και πέρα θα του αρέσει ότι κι αν κουδουνίζει μέσα στα αυτιά του, όπως γινόταν πάντα. Όμως, μη μας ζαλίζετε άλλο με το τελευταίο trend se agglikia glwssa... υπερθεματίζοντας αναίσχυντα! Γιατί εκεί που βρεθήκαμε ο κόσμος σήμερα... Τί αξίζει να ακούει κανείς;
Τί, πώς, πού...

Αφού μπορεί να κάνει remix κανείς την ίδια του τη ζωή, σερφάροντας στα δαιδαλώδη φιορδ με Σομαλούς και άλλους πειρατές, μαθαίνοντας καθημερινά κόλπα και ρουφώντας την μεμοραμπίλια που σέρνεται άπλετη στο διαδίκτυο: να βρίσκεται με τους φίλους του (επιτρέψτε μου: Gal Kosta, Shostakovich, Bliki Circus, Edgard Varèse, 武満徹, Henryk Górecki, Nusrat Fateh Ali Khan u know what I mean) ή μόνη/ος, με ένα καλό ζευγάρι ηχεία και να απολαμβάνει σύμμεικτα περιβάλλοντα, βιολογικών φρούτων με κρασί, πνοές φρέσκου αέρα, ησυχίας, ένα κίτρινο βιβλίο μέχρι να δύσει ο ήλιος και άμα λάχει, έναν υπνάκο, ακόμη και γιόγκα.

Κοινώς,
το τί σαρώνει την υφήλιο (πέρα από τη βλακεία),
το τι είναι διάφανο με υψηλές προδιαγραφές (πέρα από την κουνουπιέρα μου),
το τι αποτελεί ρευστό μεθυστικό ρόφημα (πέρα από το τσάι Ντε Νι) και
το τι είναι ασεβές (πέρα από την άρνηση να παραμυθιαστούμε κατά παραγγελία),

τα τέσσερα ως άνω και πολλά άλλα, αποτελούν σειρά ερωτημάτων που επιδέχονται πολλαπλές λύσεις, κατά τρόπο που αν ήταν πολυώνυμο δεν θα είχε απαραίτητα γραφική παράσταση συγκλίνουσα στα γκισέ κάποιου διασκεδαστηρίου ή άλλης νυχτερινής πίστας.

Καλή τύχη σε όλα τα παιδιά, καλή προσγείωση στα έπεα**.




*νάσιοναλ μιούζικαλ εξπρές
**πτερόεντα