Υπότιτλος:
Το ριάλιτι της επανάστασης. Αποθεώνοντας την ανυπακοή. Για να πετύχεις χρειάζεται περισσό θράσος και αδιαπραγμάτευτη πίστη. Just do it.
Την τελευταία φορά που πήγα σε διαδήλωση ήταν στη γειτονιά μου στο κέντρο της Αθήνας. Καθώς κατεβαίναμε την οδό Δημοφώντος, κάποιοι του αναρχικού χώρου (έτσι αυτοπροσδιορίζονταν με τα σύμβολα που έφεραν και τα συνθήματά τους), πετάχτηκαν με σπρέυ και άρχισαν να γράφουν συνθήματα στους τοίχους πολυκατοικιών. Οι ένοικοι κοιτούσαν σαστισμένοι.
Αισθάνθηκα ότι κρυμμένοι πίσω από το μπούγιο, το πλήθος στο οποίο συμμετείχα, κάποιοι βανδάλιζαν τα σπίτια των ανθρώπων της γειτονιάς. Υποτίθεται ότι βαδίζαμε διεκδικώντας να τεθούν περιορισμοί στην αυθαιρεσία των μαγαζατόρων και την εμπορευματοποίηση. Ενοχλημένη, πετάχτηκα από το πλήθος και τους φώναξα να σταματήσουν. Όλοι σχεδόν όσοι προπορεύονταν με κοίταξαν με ένα είδος ένοχου χαμόγελου και ακούστηκαν εν χορώ να μου απευθύνουν ένα εκκωφαντικό "σσσσσ". Να σωπάσω.
Είχα να το ακούσω αυτό από τότε που ήμουν μικρή και τύχαινε να παραβιάσω κάποιον άγραφο νόμο, όπως ότι δεν τραγουδάμε λαϊκά τραγούδια στην εκκλησία, δεν διακόπτουμε τους μεγάλους, δεν μιλάμε στον διπλανό μας την ώρα του μαθήματος.
Όμως εδώ, οι όροι είχαν αντιστραφεί.
Ο άγραφος νόμος ήταν πως δεν αντιδράμε ως μονάδα στο ρεύμα... Ακόμη κι όταν το ρεύμα επιτρέπει τις αυθαιρεσίες κάποιων; Ε, λοιπόν, εγώ δεν θα μπορούσα να έχω την ευθύνη μιας τέτοιας διεστραμμένης σιωπής. Σηκώθηκα κι έφυγα. Not in my name, όπως θα έλεγαν κάποιοι συνέλληνες.
Εύχομαι σε όλους να μάθουν να διαχωρίζουν τη θέση τους όταν βλέπουν την αυθαιρεσία, οποιαδήποτε αυθαιρεσία, να παραποιεί τις προθέσεις τους. Αλλοιώς είμαστε συνένοχοι.
***
Οι νεκροί της τράπεζας δεν ήταν ήρωες του εργατικού κινήματος, δεν ήταν ήρωες. Δεν προσφέρονται για μετατροπή σε σύμβολα, σε αγίους ή μάρτυρες. Ο θάνατός τους ως παράπλευρη απώλεια σηματοδοτεί τον εκτροχιασμό της δημόσιας ζωής, τον καταποντισμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανάμεσα στα οποία είναι και η ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας στον χώρο εργασίας. Είναι η κήρυξη κοινωνικού πολέμου.
Όλα αυτά δεν είναι πρωτόγνωρα στις κοινωνίες μας, όπου παρά την όποια νομοθεσία, η τήρηση κανόνων ασφαλείας και ειδικά στον εργασιακό χώρο, παραμένει ζητούμενο. Παρ'όλ'αυτά, όταν μια λαϊκή διαμαρτυρία έχει ως αποτέλεσμα τον θάνατο εργαζομένων (με υπαίτιους τους διαδηλωτές τουλάχιστον κατά το ήμισυ), έχουμε περάσει την κόκκινη γραμμή και φτάνουμε σε φαινόμενα που σχετίζονται περισσότερο με το εμπόλεμο Ιράκ, παρά με την ιστορία των εργατικών κινημάτων. Όλα αυτά είναι συμπτώματα χαωτικής σχέσης σκοπών και μέσων. Το αποτέλεσμα έλλειψης πολιτικής σκέψης που να εμπεριέχει τα διακυβεύματα και να οδηγεί σε στοχευμένες διεκδικήσεις.
Η επαναστατική βία που ευαγγελίζονται ορισμένοι θα ήταν σχεδόν κατανοητή αν όχι θεμιτή, αν
και μόνο αν υπήρχε η καίρια λαϊκή μάζα πίσω από την επιζητούμενη εξέγερση. Ακόμη και να μην μπορούσαμε όλοι να αποδεχτούμε τη λογική αυτής της ταξικής εξέγερσης, θα είμαστε υποχρεωμένοι να αποδεχτούμε τα αυταπόδεικτα γεγονότα και να αποχωρήσουμε από την κοινωνική διαδικασία αν δεν μας αρέσει. Να ξενητευτούμε, να κρυφτούμε... έστω να σηκώσουμε μια αντιδραστική παντιέρα της απελπισίας.
Ας το δούμε κι από μια διαφορετική οπτική:
Αν εσένα σου φταίνε οι τράπεζες, εμένα μου τη δίνει ας πούμε... το art–athina, επειδή είναι στα αγγλικά, επειδή η τέχνη έχει ελάχιστες διαφορές από ένα μαγαζί στη Μύκονο που φοροδιαφεύγει και οργανώνει δήθεν ξεφαντώματα με ξανθές με ύφος εκατό καρδιναλίων και με πολλά ψώνια, επειδή δεν εξυπηρετεί το καλό κανενός -ούτε καν των καλλιτεχνών, εκτός από εξαιρέσεις κι εκτός από τους μετέχοντες επενδυτές στο μετοχοποιημένο σύστημά τους. Η τέχνη λοιπόν κι αν είναι αντιδραστική! Και δεν εννοώ καν ότι αυτό δεν είναι τέχνη. Αντίθετα, αυτός είναι ο ορισμός και η στρατηγική της κουτσής μεν αλλά κυρίαρχης και στοιχειωδώς παραγωγικά λειτουργικής σύγχρονης τέχνης (βλέπε και σχετικό απόσπασμα του Boris Groys πιο κάτω για το self-denunciatory self-design). Η τέχνη κι αν είναι στημένη ώστε να επιβεβαιώνεται η πατρωνία και η κυριαρχία των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων πάνω στην κοινωνία. Μια χαρά συμβολικός χώρος που πλασάρεται ως εναλλακτικός και προωθείται από τις αισθητικά αναβαθμισμένες παρεούλες του lifestyle στις προθήκες των free press και στα in στέκια (ως αντισυστημική).
Θα μου άρεσε λοιπόν κι εμένα να πετάξω καμιά βόμβα προς τα κει. Όμως δεν θεωρώ ότι η "λόξα" μου έχει κάποια νομιμοποίηση, αφού δεν έχω μετέλθει πριν όλων των μέσων που έχω στην διάθεσή μου, ή εν πάση περιπτώσει, αφού απέτυχα μέχρι τώρα να συνασπιστώ επαρκώς ώστε να ανατρέψω αυτό το σύστημα και να συνεγείρω περισσότερους. Δεν μπορώ να θεωρώ ότι η κοινωνία στηρίζει εμένα περισσότερο από αυτούς που διευθύνουν την επιχείρηση "τέχνη" και προσφέρουν στην κοινωνία ένα ακόμη χώρο διαγκωνισμού με κριτήρια που επιλέγουν εκείνοι για το συμφέρον τους και με κάποια πίτα κερδών στα οποία αποβλέπουν οι μετέχοντες.
Ναι, το ιδιοτελές κέρδος είναι πάνω από την ουσία και θα παραμένει όσο δεν βρίσκουμε τρόπους να αναδείξουμε την ουσία.
Πρέπει λοιπόν να βρω κι εγώ την άκρη με τον εαυτό μου και τους ομοίους μου. Όσω δεν το καταφέρνω, μια μολότωφ δεν πρόκειται να προωθήσει το όραμά μου ουδόλως. Αντίθετα, το μόνο που θα μπορούσα να καταφέρω μέσα στην οργή μου θα ήταν να ενθρονιστώ στο κέντρο του μισητού συστήματος που κατά τα άλλα απορρίπτω. Η καμικάζι καλλιτέχνης που ως άλλος Μπιν Λάντεν (δεν ήταν λίγοι που μίλησαν για τους δίδυμους πύργους ως "έργο τέχνης")... έκαψε μερικούς ομοτέχνους της και αυτοκτόνησε ας πούμε στη φυλακή, αφήνοντας πίσω της στην καλύτερη περίπτωση το τάδε έργο που τώρα μοσχοπουλιέται κλπ
Όμως κάποιοι σύγχρονοι εξεγερμένοι βιάστηκαν, βιάζονται, δεν βλέπουν πως υπάρχουν κάποια στάδια διεκδίκησης και πολιτικής διεργασίας που προηγούνται και ότι δεν είμαστε όλοι μαζί στον αγώνα όπως τον αντιλαμβάνονται.
Οι τράπεζες δεν είναι ακριβώς ο ταξικός εχθρός όλων που θεωρούν. Είναι για πολλούς μικροαστούς Έλληνες "συνεργάτες" και "σύμβουλοι", ακριβώς όπως και στις διαφημίσεις. Τους αρέσει ή δεν τους αρέσει, δεν είμαστε "άκληροι μουζίκοι". Αντίθετα, αρκετοί, όσοι δεν παραδοθήκαμε στον άκριτο καταναλωτισμό, οι λεγόμενοι "νοικοκυραίοι"..., ακόμη κι αν δεν διαθέτουμε ρευστό χρήμα, έχουμε ένα σπίτι, ίσως δύο, έχουμε πιθανά γη σε κάποιο χωριό, ίσως κάποιες καταθέσεις στον λογαριασμό του μπαμπά και της μαμάς, έως και μετοχές που ελπίζουμε να ανέβουν για να μην χάσουμε το μπλοκαρισμένο κεφάλαιο που συσσώρευσε με κόπο και στερήσεις κάποιος από τους προγόνους μας. Δεν είμαστε όλοι λαμόγια και τα λεφτά αυτά δεν είναι πάντα προϊόν κλοπής.
Αυτοί που έκλεψαν να τιμωρηθούν. Ας δημευθούν οι περιουσίες τους. Οι περισσότεροι νεώτεροι πάντως επιβιώνουμε με τα 500 ευρώ γιατί τσοντάρει η οικογένεια. Η μικροαστική οικογένεια έχει επίσης πάρε-δώσε με την τράπεζα. Συμμετέχουμε λοιπόν στο καπιταλιστικό σύστημα και ζητάμε εξορθολογισμό με όρους σοσιαλδημοκρατίας -ή και με νέους όρους που θα επινοήσουμε μέσα στην Ευρώπη για την ριζική αναμόρφωση της συμμετοχικής δημοκρατίας, αλλά όχι αιματηρή ανατροπή κι επιστροφή στον πρωτογονισμό ή σε καταστάσεις Μορφωτικής Επανάστασης.
Δυστυχώς για τους φανατικούς, δεν υπάρχει η κρίσιμη μάζα που θα νομιμοποιούσε τις γενικεύσεις τους και τα μέσα που επικαλούνται. Λείπει ο κοινός ορίζοντας που θα μας ταύτιζε. Ίσως γι'αυτό τα κόμματα της αριστεράς επιδιώκουν την πτώχευση. Για να βυθιστούμε, μια και καλή, όλοι οι μικρομεσαίοι κάτω από τη μπάρα και να δημιουργηθεί η επιθυμητή γι'αυτούς κρίσιμη μάζα.
Αν είναι να έρθει, θα έρθει. Όμως προς το παρόν, αυτό αποτελεί ιδεοληψία και όχι συνετή εκτίμηση της πραγματικότητας.
photo: snapshot from the movie "Salton Sea"
Posts
