Ο ουσιαστικός ηλεκτρονικός αναλφαβητισμός (πέραν των τυπικών δεξιοτήτων... που αν και επιτρέπουν τη χρήση δεν εξασφαλίζουν επ'ουδενί την δημιουργική χρήση), συμπίπτει σε μεγάλο βαθμό με τον κοινωνικό αυτισμό, καθώς έχει ως συστατικό στοιχείο του την κριτική ανικανότητα. Δηλαδή, όσοι ναρκώνονται μπροστά σε μια οθόνη ή με οποιονδήποτε τρόπο, ανίκανοι να κάνουν δημιουργική χρήση του διαθέσιμου μέσου, πάσχουν έτσι κι αλλιώς (ήδη και πρότερα), ως πολίτες.
Πού μπορεί να ξεκινούν όμως όλα αυτά;
Αυτή τη χρονιά είχα μερικούς μαθητές (στο πλαίσιο μιας από τις ασχολίες μου) και είδα ότι παρά τις προκαταλήψεις που διοχετεύονται σε αυτούς από δεύτερο χέρι, αντανακλαστικά και άκριτα, υπάρχει από τη μεριά τους μεγάλο ενδιαφέρον για πληροφόρηση και διάλογο.
Επανειλημμένα όμως, τα παιδιά με διαβεβαίωναν πως στο σχολείο δεν γίνονταν σοβαρές συζητήσεις παρά μόνο στερεότυπες, συνοδευόμενες από κάποιες "γραφικές" δραστηριότητες.
Ανταποκρίνονταν παρ'όλ'αυτά σε κάθε νύξη από τη μεριά μου και λίγο πολύ μελετούσαν το υλικό που τους έδινα (προσπαθώντας στις περισσότερες περιπτώσεις να οξύνω την περιέργεια και την έφεσή τους για περαιτέρω έρευνα).
Όμως η τυπολατρική παιδεία με τα εξαντλητικά ωράρια στεκόταν διαρκώς εμπόδιο.
Πέραν των "αμοιβών" -που είναι χαμηλές έτσι κι αλλιώς (κατά κύριο λόγο για όσους επιτελούν φιλότιμα το έργο τους και άρα δουλεύουν περισσότερο... )- καταλήγω στο χιλιοδιατυπωμένο συμπέρασμα πως απαιτείται υποστηρικτική μετεκπαίδευση και συνακόλουθα, τακτική αξιολόγηση του διδακτικού προσωπικού σε όλες τις βαθμίδες, όχι με σκοπό την απόρριψη, αλλά την επανεκτίμηση των αναγκών. Ξέρω, ...δύσκολο να γίνει στην πράξη όταν δεν υπάρχει καλή πίστη. Αλλά θα πρέπει να ξεκινήσει πάση θυσία και να αναπροσαρμόζεται κατά την διαδικασία. Οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να επιδιώξουν κάτι τέτοιο. Καθώς δε το γενικότερο σύστημα είναι πολύ προβληματικό, αποκλείεται μια τέτοια αλλαγή να μην έχει παρενέργειες. Όμως κάτι πρέπει να γίνει.
Για παράδειγμα, είναι δυνατόν σήμερα να διδάσκεις παιδιά και να μην έχεις ιδιαίτερη εξοικείωση με τις τεχνικές έρευνας και φιλτραρίσματος πηγών από το διαδίκτυο;
Η έρευνα αποτελεί όλο και περισσότερο αναγκαίο στοιχείο της καθημερινότητας. Η μια και μοναδική πηγή, το κρατικά τυπωμένο και δωρεάν παρεχόμενο μίζερο σύγγραμμα είναι κάτι επικίνδυνο. Αντ'αυτού, θα έπρεπε να εισαχθεί γρήγορα η κριτική μελέτη πολλαπλών πηγών με την καθοδήγηση του σωστά εκπαιδευμένου καθηγητή. Ο ρόλος του θα ήταν καίριος, πραγματικά καίριος, αλλά όχι πατερναλιστικός:
Υπάρχει πλέον πραγματικά η ανάγκη καλλιέργειας ενός ενστίκτου της κατεύθυνσης. Ο καθένας μας χρειάζεται να έχει πρόσβαση σε έναν "οδηγό" καθώς και να εξασκούμαστε ως οδηγοί. Θυμάστε την ταινία Stalker? Κάτι τέτοιο! και δίνω το παράδειγμα, για να επιστήσω την προσοχή στην πνευματικότητα της λειτουργίας αυτής.
Αλλιώς, θα πελαγοδρομούν οι άνθρωποι αναίτια, θα εξαντλούνται και θα πνίγονται στους ωκεανούς της πληροφορίας ή θα βυθίζονται στο κενό της έλλειψής της.
Τί κρίμα, όταν γνωρίζεις πως οι ίδιοι ωκεανοί είναι δίοδοι.
Η κοινωνία μας αδιαφορεί σε γενικές γραμμές για το μέλλον, καθώς εχθρεύεται την τεχνολογία σε επίπεδο σκέψης και οράματος, ενώ καταναλώνει με μανία τις εντελώς εμπορικές της εφαρμογές. Δεν έχουμε παράδοση επιστημονικής φαντασίας, άρα υποτιμούμε την παιγνιώδη αναζήτηση στην πράξη, ακόμη κι αν διακηρύσσομε το αντίθετο στη θεωρία. Δεν ευνοούμε την διερεύνηση του πιθανού, αλλά μιλάμε ατέλειωτα στα κινητά για τα ίδια και τα ίδια.
Όταν το χιούμορ δοκιμάζει το μυαλό, εύκολα επιλέγουμε τον χαβαλέ που απαιτεί ελάχιστη προσπάθεια, γιατί είναι απέναντι στο χιούμορ, ότι η πορνογραφία απέναντι στον έρωτα.
Δεν έχουμε μάθει να ακούμε, να χαιρόμαστε και να εκτιμούμε την οργάνωση και τη δύναμη της αντίθετης άποψης. Αρκεί όμως να ανατρέξουμε στους Πλατωνικούς διαλόγους για να δούμε ένα πρότυπο διαλόγου που εμπεριέχει όσα ανέφερα. Αξίζει να το κάνουμε, ακόμη κι αν θεωρούμε πως... το συμπόσιο ας πούμε, είναι ένα ελιτίστικο μοντέλο αντιπαράθεσης χάριν λόγου που τίποτα δεν έχει να προσφέρει στους σύγχρονους μαχητές της κάθε ιδεολογίας της δράσης.
Εγώ επιμένω ότι πρέπει να επιστρέφουμε στις πηγές.
Είμαστε λοιπόν κυρίως αυτιστικοί χρήστες τεχνολογικών εφαρμογών, καταναλωτές και όχι συνειδητοί δημιουργοί της επόμενης φάσης.
Αισθανόμαστε δε απέχθεια για τους ιμπεριαλιστές (δηλαδή, όλους εκείνους που διεκδικούν την κυριαρχία σε όλα τα επίπεδα) και τους υποτιμούμε συνοπτικά και συνολικά. Παρ'όλ'αυτά, έχουμε μείνει χρονίως εξαρτημένοι από μια νοσταλγία για το κυρίαρχο Βυζάντιο, την κυρίαρχη Αθήνα, τον κυρίαρχο Μακεδόνα Αλέξανδρο, ακόμη και την κυρίαρχη Σοβιετική ένωση, ενώ διατηρούμε ζωντανή μια φοβική ενθύμηση των "μεγάλων δυνάμεων".
Μήπως αυτό λέγεται συμπλεγματικός μαρασμός;
Τα πιο εξαιρετικά μυαλά, που δεν είναι λίγα, καταλήγουν απωθούμενοι/ες από την ασχετοσύνη που κυριαρχεί και τις αδιέξοδες συζητήσεις να απορροφούνται εντελώς από την ιδιωτική σφαίρα, όπου μπορούν να αναζητούν με ηρεμία απαντήσεις στα αντικείμενα που τους αφορούν και την απλή ικανοποίηση της ευφυούς περιέργειας.
Οι άνθρωποι με πολιτική κουλτούρα κρατάνε την ανάσα τους και περιμένουν κάθε τόσο την κατάλληλη στιγμή για την επόμενη έξοδο προς τον κοινωνικό χώρο, που όμως συνήθως οδηγεί στο ξόδεμα χωρίς σπουδαίο αποτέλεσμα. Κι όλοι γνωρίζουμε ότι ο άνθρωπος δεν έχει απεριόριστες δυνάμεις, όσο κι αν κάποιες φορές, τείνουμε να πιστέψουμε το αντίθετο.
Και ναι, σαφώς διαχωρίζω την οξύνοια από το ηθικό ύψος, χωρίς όμως να λέω ότι δεν τείνουν στοιχειωδώς να αλληλοκαλύπτονται.
Εν πάση περιπτώσει, ας θέσουμε μια προτεραιότητα: να σώσουμε τους νεότερους από την γραφειοκρατική ισοπέδωση. Η έρευνα και η αγάπη για την μάθηση πρέπει να επιστρέψουν στο σχολείο και να διαχυθούν από εκεί. Αυτό βέβαια δεν γίνεται χωρίς διαρκή μετεκπαίδευση, αξιολόγηση και αλλαγή του ρόλου των δασκάλων. Και όλα αυτά επίσης, δεν γίνονται χωρίς την εξυγείανση της πολιτικής!
Γι'αυτό και παρακολουθώ τις πολιτικές εξελίξεις με αγωνία και κάποια ελπίδα μήπως προλάβω να δω την έλευση της δημοκρατικής χειραφέτισης. Η τόλμη και η σοβαρότητα, ο ρασιοναλισμός και ο μεθοδικός πειραματισμός, η αυτοπεποίθηση και ο αλληλοσεβασμός, η κριτική και η ελευθεριακή κουλτούρα είναι απαραίτητα συστατικά μιας χειραφετημένης δημοκρατικής κοινωνίας. Αλλιώς, αυτό που θα δούμε όλοι θα είναι το σχίσμα, το σχίσμα σε κάθε επίπεδο και με όλες τις μορφές. Ίσως αυτό να είναι και το πιο πιθανό.
Προς το παρόν, βάλσαμο αποτελούν οι ευλογημένοι άνθρωποι που ακτινοβολούν συμπόνοια, ευαισθησία, σεβασμό, τιμιότητα, αγωνιστικότητα, πάθος για την εργασία τους και την γνώση, αγάπη και απορία για τον κόσμο. Ευτυχώς που υπάρχουν τέτοιοι, ακόμη κι αν διαφωνώ μαζί τους σε επιμέρους εκτιμήσεις για το επιθυμητό μέλλον.
Όποιο κι αν είναι αυτό, θα ήθελα να τους περιέχει ατόφιους.
Η ποιότητα τέτοιων ανθρώπων, ποιότητα "οδηγού" που έχει διασωθεί μέσα στον χρόνο και ενάντια στην αλλοτρίωση, με συγκινεί. Ωραία ποιότητα που αποκρυσταλλώνεται όμως άλλοτε με το τέχνασμα της πτώσης.
Posts
