Monday, October 24, 2011

Μονόδρομος: το πένθος ταιριάζει στην τέχνη


 
Ρε Μ., συγγνώμη αλλά ακόμη και στη φάση που "συμμετείχα" στην προηγούμενη μπιενάλε, δεν είχα πάει να δω την έκθεση. Ήταν ζοφερή η καρδιά του Heaven. Ήταν ένα ψέμμα και μια απάτη, ένα στημένο πανηγύρι με χαριτωμένες πλευρές, αλλά με λογική υπερφίαλου γιγαντισμού. Κοινώς μια φούσκα. Πώς να μην ήταν; Υπήρχε κάτι σε αυτά που ζούσαμε που να μην ήταν;

Δεν ξέρω αν σε ενδιαφέρει η παρούσα διοργάνωση, αλλά εγώ βρίσκω και πάλι φαραωνική την ιδεολογία τους (μια στεγνή και παιδαριώδης φιλοδοξία να διοργανώνουν τους ολυμπιακούς αγώνες της τέχνης με ντοπαρισμένους αθλητές κανονικά) και κατευθυνόμενη από ένα σύστημα που περισσότερο απελπισμένα από ποτέ χρησιμοποιεί την τέχνη για να ασκήσει "εξουσία". Απελπισμένα, γιατί δεν υπάρχει πλέον.. πολιτικό σώμα. Και δεν υπάρχει σχέση εξουσιαστή-εξουσιαζόμενου, αλλά μέθεξη με το άμορφο. Η ανθρωπότητα είναι ένας οργανισμός σε αποσύνθεση/ανασύνθεση με όρους μετα-ανθρώπινους. Αυτό που έρχεται, αυτό που προκύπτει από την αυξημένη εντροπία, καταργεί την τέχνη εκ των πραγμάτων. Στις συνθήκες που ζούμε, θεωρώ ότι η μόνη επιλογή όσων υπηρετούν την τέχνη είναι το ελπιδοφόρο πένθος. Η σιωπή και η αποστασιοποίηση. Αλλά και κάτι ακόμη που μοιάζει με προσευχή χωρίς θεούς.

Το μόνο στοιχείο που διασώζει πλέον την κιβωτό της μνήμης, είναι η νεκροφάνεια, η λήθη, η ερμητική εσωτερική παρουσία που διαφυλάσσει την συνείδηση. Όταν το ιερό στοιχείο θα έχει εκλείψει εντελώς και μαζί του ο άνθρωπος, πιθανά να ανατείλει και πάλι με κάποιο τρόπο. Εν πάση περιπτώσει, η ιερότητα δεν υφίσταται στις κοσμικές συναθροίσεις αλλά αναβλύζει στο ενδιάμεσο διάστημα καθώς απαιτεί έναν απόλυτο ορίζοντα. Το απόλυτο όμως δεν χειραγωγείται, δεν προλειαίνεται, δεν ελέγχεται. Αποκαλύπτεται. Μόνο με όρους θεολογικούς μπορεί και πάλι να προσεγγίσει κανείς την τέχνη.


Ψυχικά, όπως καταλαβαίνεις, αισθάνομαι εντελώς ξένος/η με αυτό το πολύβουο, αλαλάζον και συνολικά φλύαρο συνονθύλευμα που καμώνεται σήμερα ότι αφορά στην τέχνη, με ναυαρχίδα τις διάφορες "μεγάλες"διοργανώσεις. Κάθε τι μεγάλο είναι ισοδύναμο με διαμεσολαβούμενη καταστροφή. Το επείγον ζητούμενο τώρα είναι πως να διασωθεί η μειονοτική ματιά (η γλώσσα όσων δεν υπάρχουν ακόμη, η υπόσχεση) που έχει σχεδόν αφανιστεί από τέτοιες διαμεσολαβήσεις κάθε τύπου (αδηφάγες μηντιακές μηχανές, θεωρητικός πατερναλισμός, οικονομική εξουσία, μηχανιστικός πληθωρισμός πληροφορίας που απισχναίνει κάθε νόημα). Αποτελεί δε ειρωνία η χρήση του ονόματος του Βάλτερ Μπένγιαμιν προκειμένου να οικοδομηθεί μια επίφαση κριτικού λόγου. Σκουπίδια είναι όλα τα προϊόντα του επικοινωνιακού συστήματος, χρήσιμα σκουπίδια που θα πάρουν σύντομα τον δρόμο της ανακύκλωσης -στην καλύτερη περίπτωση: για να ανατροφοδοτήσουν κάποια γραμμή χρηστικής παραγωγής. Όμως η τέχνη δεν είναι χρηστική στην σύλληψή της, είναι υπερβατική -αν και σχεδόν πάντα εκπίπτει σε εργαλείο για αλλότριους σκοπούς, σε συναλλαγματική αξία. Το πρόβλημα είναι πως εξέλιπαν οι στοιχειώδεις συνθήκες για την σύλληψη. Ο άνθρωπος είναι στείρος, τελειωμένος.

Δεν υπάρχει άλλος δρόμος: μόνο το πένθος και η προσμονή της επιστροφής των θεών.
Η εποχή που ζούμε δεν αφήνει περιθώρια για τίποτα πέραν μιας μετα-Επικούρειας ιδιώτευσης χωρίς φιλοσοφικό κήπο, χωρίς φίλους, χωρίς λόγο. Παρ'όλ'αυτά, αξίζει να αρθρώνεται αυτό το πένθος ως αμετάφραστο μήνυμα (προς άγνωστο παραλήπτη), μια προσευχή που ταξιδεύει στο διάστημα διατρέχοντας τις αποστάσεις ανάμεσα σε πιθανούς κόσμους.

Θα χαρώ να ακούσω και αντίθετα επιχειρήματα.

Οι φωτ. είναι από τις ταινίες 1) the Road (2009) 2) the Arrival (1996)

1 comment:

Rec-memberX said...

wow, δεν περίμενα ότι θα εύρισκες κάτι που να μην σε συνθλίβει σε αυτό το κείμενο που είναι αποτέλεσμα της απόλυτης αβεβαιότητας και της ανθρώπινης απελπισίας απέναντι στις κοινωνικές κατηγορίες που σε κάποιο βαθμό θα μας περιείχαν και θα έδιναν μορφή στη ζωή μας. Όσο για τους φίλους, μακάρι να βρεθούν και πάλι μονοπάτια συνάντησης, αλλά κατοικούμε μια δυστοπία (όπως το επιβεβαιώνεις κι εσύ με αυτά που λες...).

Πηγή έμπνευσης: http://www.tvxs.gr/v12751

Το παρακάτω άρθρο αποτελεί ακόμη μια προσφορά στο μέλλον της πατρίδας μας (heimat)

Εμβόλιμη εισαγωγή/σύνοψη:
Βρίσκω αλλού ξημερωμένο όποιον δεν αντιλαμβάνεται την ανάγκη της βιωματικής σύνδεσης ανάμεσα στον τραγουδοποιό ή λαϊκό μουσικό και τον κόσμο. Η Lhasa τραγουδά σε δυο τρεις γλώσσες, αλλά είναι όλες δικές της, έχει ζήσει και ζει μέσα σε αυτές τις γλώσσες. Από την άλλη, η Αρβανιτάκη για παράδειγμα αγγίζει πολλούς ανθρώπους που δεν καταλαβαίνουν ελληνικά. Γιατί; Μα βέβαια, επειδή δεν μαϊμουδίζει, αλλά έχει αυθεντική φωνή που συχνά υπερβαίνει τα γλωσσικά και πολιτισμικά σύνορα, κάτι που ισχύει για κάθε μουσικό που έχει τα πόδια του στη γη, στο συγκεκριμένο, σε κάποιο πραγματικό τόπο. Από μια τέτοια στέρεη βάση μπορείς να ξεκινήσεις για να κάνεις όλων των ειδών τα πειράματα, αλλά προϋπόθεση είναι να αναγνωρίσεις το έδαφος όπου πατάς. Όλα τα υπόλοιπα είναι συμπώματα μιμητισμού, ναρκισιστικά πειράματα στο κενό.


...Λοιπόν, συνήθως δεν γίνομαι bitchy,
αλλά, επειδή έχει παραγίνει το πράγμα με την φόρα γε-γε των πολιτισμικών παραγωγών με όνειρα διεθνούς μεγαλείου (optional κομπολόϊ ή φράτζα) που χουρχουρίζουν ανοιχτόστομα καταπίνοντας το τελευταίο αφόδευμα του ΝΜΕ* αν βγαίνει ακόμα η χαζοφυλλάδα και καταντήσαμε τη Μόνικα ανίκανη να ψελλίσει το όνομά της χωρίς proforah... ήθελα να σας πω ότι τα αγγλοκεντρικά γκρουπάκια ψιλοανακατέβουν τη σούπα των υπολειμμάτων από τις προηγούμενες δεκαετίες της naive έκφρασης (λουλούδια, από τ'αυτιά ως την κωλότσεπη του Μόρισσι...), όταν ακόμη η κουλτούρα έβγαινε κυρίως από την μεταμοντέρνα Δύση και νομίζαμε ότι αυτή η μαυρίλα, η παραφορά, η θλίψη που ψυχανεμιζόταν το τέλος της ηγεμονίας της, αποτελούσε κοσμικό επιφαινόμενο, αυτό που οι φιλόσοφοι ονομάζουν "universal".

Η ποπ κουλτούρα βεβαίως βεβαίως, αργοπορώντας όσο έμενε κυρίαρχη η ΤV και με απίστευτη επιτάχυνση (να μη σκεφτώ καν τι γίνεται πια, στα χρόνια του Web2), έφτασε αισίως στον τοίχο του φυσικού ήχου, στον θόρυβο, στην απρόσωπη κυβερνοποπ, στα τυχαία ηχητικά συμβάντα... ξεπήδησαν οι πραγματικά ζωντανές και αυτονομημένες σκηνές fusion από την Βαρκελώνη μέχρι τη Λαχώρη και το Τόκυο. Πήρε φωτιά το τοπίο, εξατμίστηκε όλο. Και κολυμπάμε πια σε αυτό το ψυχονέφος... κολυμπάμε δίχως υποχρεώσεις σε άλλον πέρα από τη συνείδησή μας, σίγουρα δίχως σιγουριά, δίχως γνώση που να μην επιδέχεται αμφισβήτηση.

Έρχονται τώρα καθυστερημένα κάποιοι νοσταλγοί του μαζικού ροκ και της αυθεντίας... (οι λάτρεις του μπλε χαπιού) να μας πουλήσουν φούμαρα για μεταξωτές κορδέλλες. Nice old expression. Το ίδιο κάνουν και τα έμο υβρίδια, δεν λέω. Αρσενικό και θηλυκό, γιν γιαν. Nαι, ήθελα λοιπόν να πω, ότι it's OK, όποιος θέλει να πληρώσει για να χαζέψει τους περιφερόμενους με το τελευταίο χιτάκι, σιντάκι, ποντκαστάκι κλπ, ...it's OK, όποιος θέλει θα το κάνει και θα κατεβάσει και μερικές μπύρες και από κει και πέρα θα του αρέσει ότι κι αν κουδουνίζει μέσα στα αυτιά του, όπως γινόταν πάντα. Όμως, μη μας ζαλίζετε άλλο με το τελευταίο trend se agglikia glwssa... υπερθεματίζοντας αναίσχυντα! Γιατί εκεί που βρεθήκαμε ο κόσμος σήμερα... Τί αξίζει να ακούει κανείς;
Τί, πώς, πού...

Αφού μπορεί να κάνει remix κανείς την ίδια του τη ζωή, σερφάροντας στα δαιδαλώδη φιορδ με Σομαλούς και άλλους πειρατές, μαθαίνοντας καθημερινά κόλπα και ρουφώντας την μεμοραμπίλια που σέρνεται άπλετη στο διαδίκτυο: να βρίσκεται με τους φίλους του (επιτρέψτε μου: Gal Kosta, Shostakovich, Bliki Circus, Edgard Varèse, 武満徹, Henryk Górecki, Nusrat Fateh Ali Khan u know what I mean) ή μόνη/ος, με ένα καλό ζευγάρι ηχεία και να απολαμβάνει σύμμεικτα περιβάλλοντα, βιολογικών φρούτων με κρασί, πνοές φρέσκου αέρα, ησυχίας, ένα κίτρινο βιβλίο μέχρι να δύσει ο ήλιος και άμα λάχει, έναν υπνάκο, ακόμη και γιόγκα.

Κοινώς,
το τί σαρώνει την υφήλιο (πέρα από τη βλακεία),
το τι είναι διάφανο με υψηλές προδιαγραφές (πέρα από την κουνουπιέρα μου),
το τι αποτελεί ρευστό μεθυστικό ρόφημα (πέρα από το τσάι Ντε Νι) και
το τι είναι ασεβές (πέρα από την άρνηση να παραμυθιαστούμε κατά παραγγελία),

τα τέσσερα ως άνω και πολλά άλλα, αποτελούν σειρά ερωτημάτων που επιδέχονται πολλαπλές λύσεις, κατά τρόπο που αν ήταν πολυώνυμο δεν θα είχε απαραίτητα γραφική παράσταση συγκλίνουσα στα γκισέ κάποιου διασκεδαστηρίου ή άλλης νυχτερινής πίστας.

Καλή τύχη σε όλα τα παιδιά, καλή προσγείωση στα έπεα**.




*νάσιοναλ μιούζικαλ εξπρές
**πτερόεντα