Αγαπημένα μου παιδιά

(video still, "Touched" by Laurel Chiten)

(if and only if required, translation in english will be made available)

Μετά την κριτική που άσκησαν όσοι παρέμειναν σώφρονες απέναντι στο κλίμα της εύκολης, ανεγκέφαλης και κονφορμιστικής υπόθαλψης ακροτήτων, οι ίδιοι άνθρωποι υπενθυμίζουν τώρα πως υπάρχει και ένα άλλο ζήτημα. Αν αποδεχτούμε τις ευθύνες μας και δεν τις μεταθέσουμε στους μαθητές, οφείλουμε επίσης να αντιληφθούμε το μέγεθος του φαινομένου και να αφουγκραστούμε το μήνυμα.

Όταν ασκούσα κριτική στις ελίτ, είχα στο νου μου τις εγωπαθείς προσωπικότητες της τηλεόρασης: τους λαϊκιστές πολιτικούς, τους ιδεοληπτικούς διανοούμενους και καλλιτέχνες που απλώς νοιάζονται να διατηρηθούν ελκυστικοί και ελκυστικές, να διεκδικήσουν μερίδιο στην αγορά των μήντια και της διαφήμισης, να παραμείνουν εμπορεύσιμες πόρνες με τον φόβο ότι οι απρόσωποι νταβατζήδες τους ίσως τους αντικαταστήσουν.
Όταν έπρεπε να στείλουν στο αποχαυνωμένο ακρωατήριο της τηλεόρασης μήνυμα εθνικής έξαρσης, το έκαναν. Όταν έπρεπε να κολακεύσουν μια ιδεολογική παραφορά με χαρακτηριστικά μόδας, το έκαναν επίσης. Όταν έπρεπε να κουνήσουν κωλαράκι για να δελεάσουν μαστουρωμένους χαβαλέδες που αποτελούσαν το τηλεοπτικό κοινό της τάδε εκπομπής, το έκαναν. Όταν έπρεπε να δείξουν πυγμή απέναντι στην διαβολική υπουργό παιδείας που ήθελε λέει να προωθήσει αντεθνικό βιβλίο, το έκαναν. Πρωταγωνιστούσαν σε σαπουνόπερες και έκαναν φόνους για λόγους τιμής, αναβιώνοντας στερεότυπα από την δεκαετία του ᾽5ο. Φλέρταραν με νταήδες μπάτσους στο κρεβάτι μεγαλοαστικών δήθεν σπιτιών με ξένες υπηρέτριες, γλύφονταν για λαϊκά τεκνά και πάθαιναν υστερία για το σκουλαρήκι του ατίθασου γυιού. Πόζαραν με τσιγάρα και σήριγγες, αλλά δεν ξεχνούσαν να υπερασπιστούν την υγιεινή διατροφή. Όταν έπρεπε να συνταχθούν με αναρχοαυτόνομες κορώνες σε επίπεδο επαναστατικού και επαναστατημένου lifestyle, έβρισκαν τον τρόπο να το κάνουν. Έκαναν επίσης τον σταυρό τους κάθε Πάσχα, λιβάνιζαν και έδειχναν σεβασμό στα ιδεώδη του ανάδελφου έθνους των διαστημανθρώπων έψιλον.

Έτσι βρεθήκαμε να είμαστε σίγουροι για όλα και για τίποτα. Ο καθένας ήταν διατεθειμένος να παίξει οποιοδήποτε ρόλο, προσαρμοσμένο στα μέτρα του, αρκεί να βρισκόταν διαρκώς στο φως της δημοσιότητας.
Μετά... τα Σαββατόβραδα, αγκαλιασμένοι πολιτικοί της δεξιάς, της αριστεράς, της άκρας δεξιάς και της εξωκοινοβουλευτικής διανόησης, παράφρονες, μοντέλα, μακιγιέρ, καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι, μέντιουμ, χορεύτριες της κοιλιάς και γυιοί διάσημων γονιών, ή εκπρόσωποι πολιτικών τζακιών και ηγετικά στελέχη ομίλων, μεγαλογιατροί, σταρ από ριάλιτι, πρώην σταρ, νυν γκόμενες και άνθρωποι που απλά ήξερες τη φάτσα τους από κάπου, άλλοι που δικηγορούσαν με επιτυχία κι άλλοι που τσακώνονταν πριν μια βδομάδα σαν τα σκυλιά σε κάποια εκπομπή τα ξαναέβρισκαν στο νέο πλαίσιο... μια εφιαλτική παρέλαση από μάσκες, όλοι αυτοί μαζεύονταν γύρω από ένα τραπέζι και μερακλωμένοι κουνιόντουσαν πέρα δώθε. Αυτές οι Σαββατιάτικες εκπομπές έδειχναν πως όλοι ήταν μαζί στο τέλος της εβδομάδας, όλοι οι ηθοποιοί του ατέλειωτου τηλεοπτικού οχετού. Μας δίδασκαν πως ότι κι αν ήταν, ότι κι αν εκπροσωπούσαν μεσοβδόμαδα, μπορούσαν να χαρούν στο τέλος της βδομάδας χωρίς ταμπού και διαχωριστικές γραμμές.

Αυτή η προκλητική αναίρεση των κοινωνικών ανταγωνισμών σε συμβολικό επίπεδο, δεν μπορούσε παρά να διδάσκει στους θεατές την απάθεια. Αφού όλοι τελικά είναι το ίδιο, γιατί τάχα θα έπρεπε, ή πώς τυχόν θα μπορούσε, ο οποιοσδήποτε ασήμαντος τηλεθεατής να διεκδικήσει νόημα και λογική αντιπαράθεση, ουσιαστική διαφοροποίηση.

Η πολιτική έγινε πολιτικό show. Η τέχνη έγινε άσκηση γούστου και επίδειξη λεπτότητας και μαγκιάς. Η γνώση έγινε κάτι ιδιαίτερα επίπεδο. Ένα είδος βωβού προηγούμενου... σαν τα γαλάζια μάτια που κληρονόμησες, ένα οποιοδήποτε επιδερμικό δεδομένο, σαν σημάδι ή τατουάζ που όταν το έχεις, το έχεις... και από κει και πέρα το επιδεικνύεις σαν αποτύπωμα και ονοματικό προσδιορισμό που σε τοποθετεί αυτόματα σε κάποιο πάνελ.

Γεμίσαμε ειδικούς που ανέλυαν τα πάντα και συναγελάζονταν με τους πάντες, συζητώντας ελαφρά τη καρδία όλα τα θέματα.

Πέρυσι, εγώ η συγκρατημένη και κριτική κατά πως φαίνεται από την διάθεσή μου να μην ενθαρρύνω μαθητές σε πετροπόλεμο, δίδαξα μια ξένη γλώσσα σε προχωρημένο επίπεδο σε δεκαπεντάχρονους. Σε ξένη γλώσσα πάντα, μιλήσαμε για ρομαντική ποίηση, για εμπόριο λευκής σάρκας, σεξουαλικές μειονότητες, διεθνή πολιτική, μόδα, προσωπικές σχέσεις, επαγγελματική μετεξέλιξη, θέατρο, ευρωπαϊκά θέματα, περιβαλλοντική πολιτική όπως εκπορευόταν από συγκεκριμένους δημάρχους ευρωπαϊκών πόλεων, για απαχθέντες από εξωγήινους και για καθηγητές του Χάρβαρντ που παρέκκλιναν της ακαδημαϊκής πεπατημένης οδού, μοιραστήκαμε dvd με πολλαπλό περιεχόμενο, ψάξαμε υλικό στο διαδίκτυο, μιλήσαμε για συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας, για έλληνες συγγραφείς και τα γλωσσικά τους ιδιώματα, για αθλητισμό, για βαρεμάρα, για την οικογένεια.
Αλλά υπήρχε μια συνέχεια ύφους. Υπήρχε παρουσία και ανάληψη ευθύνης. Προσπάθησα ώστε η άποψή μου να έχει τα χαρακτηριστικά ενός συγκροτημένου λόγου που απαιτούσε μια αντίστοιχη προσπάθεια για συγκρότηση και έκφραση που να διατυπώνει θέσεις και αντιθέσεις.

Υπήρξαν κάποιες δύσκολες στιγμές, όταν έπρεπε να διαχειριστώ την έλξη και την απώθηση, να θέσω τα σωστά όρια, να θέσουμε όλοι όρια και να θέσουμε εξ'αρχής πολύ ψηλά τον πήχυ. Η αγάπη που καταφέραμε να διοχετεύσουμε δημιουργικά παρά την κούραση από την απίστευτη πίεση και το άγχος των φροντιστηρίων και των σχολείων, η επιθυμία για όσμωση, μας επέτρεψαν να μην χωρίσουμε στο τέλος της χρονιάς με μια αίσθηση ανικανοποίητου. Προσπάθησα να ενθαρρύνω τους αγχωμένους γονείς και να τους μεταδώσω τον θαυμασμό και την πίστη μου στην προσπάθεια των παιδιών και την δική τους.
Τα παιδιά μάλιστα πέρασαν τελικά τις εξετάσεις του ξενόγλωσσου διπλώματος. Έμεινα άναυδη, γιατί δεν το περίμενα. Είχα την αίσθηση ότι δεν είχα καταφέρει τίποτα, γιατί είχα απέναντί μου ανυπέρβλητα εμπόδια. Συγκεκριμένα όπως είπα, την κούραση αυτών των παιδιών, το άγχος από το υπερφορτωμένο πρόγραμμα, την έλλειψη προπαίδειας και προετοιμασίας από το σχολείο. Το ότι δεν είχαν διαβάσει παρά ελάχιστη λογοτεχνία, ή σχεδόν καθόλου, το ότι δεν τα είχαν φροντίσει οι δάσκαλοι όπως θα έπρεπε.

Κι όμως, ο έρωτας της μάθησης έκανε ένα μικρό θαύμα. Η φλόγα του σεβασμού για την ζωή και η ελπίδα, ανέβασε το ηθικό μας. Καταφέραμε να περάσουμε καλά και να κρατήσουμε μέσα μας μια θετική ανάμνηση από αυτή τη χρονιά.

Η αγάπη μένει μεταμορφωμένη σε γνώση.
Τα παιδιά τώρα πετροβολούν τον εαυτό τους, γιατί τους εμποδίσαμε να αγαπήσουν την ίδια τους τη ζωή. Αν την τελευταία ώρα, έχουμε την διάθεση να περισώσουμε το μέλλον, ας αναγνωρίσουμε στους εαυτούς μας το δικαίωμα της ελπίδας. Όσο παραμένουμε προσκολλημένοι στο παρδαλό κενό και την απαξία, εκείνα θα βρίσκουν καταφύγιο στον όχλο και τον βαρβαρισμό, γιατί μόνο εκεί η δυσβάστακτη ευθύνη μιας ζωής χωρίς κατεύθυνση, μπορεί να βρει ανακούφιση.