...πνευματικός είναι ο κάθε άνθρωπος που παίρνει σοβαρά τη σχέση του με τους άλλους και αισθάνεται υπεύθυνος για το γίγνεσθαι της κοινωνίας έτσι ώστε σε κάθε περίσταση επεξεργάζεται θέσεις και στάσεις προκειμένου να ενεργεί συνειδητά.
Η δημοκρατία πάσχει όταν οι περισσότεροι αδυνατούν να αντιληφθούν το κοινό συμφέρον ως προσωπικό τους μέλημα. Αυτά έχουν αναλυθεί ήδη από τους προσωκρατικούς (1).
Αυτό που βιώνουμε έχει περιγραφεί ως προοίμιο της τυραννίας και αποτελεί μέρος του επίπονου κύκλου που διαγράφουν οι κοινωνίες όταν παρακμάζουν.
Δυστυχώς, τέτοιοι πολιτικοί κύκλοι δεν σταματούν πριν ολοκληρωθούν. Οι πνευματικοί άνθρωποι οδηγούνται στην επικούρεια "ιδιώτευση"(2) ή καλύτερα "παρέγκλιση", που αποτελεί και στρατηγική διάσωσης της φιλοσοφικής φλόγας σε εποχές που οι καταστροφές σαρώνουν τα πάντα και υποχωρεί η πολιτική κοινότητα στην οποία στηρίζεται η δημοκρατία.
Σε κάθε περίπτωση, πνευματικοί άνθρωποι υπάρχουν και διαφωνώ πλήρως με όσους οδύρονται για την απουσία τους. Δεν έχουν παρά να πνευματικοποιηθούν οι ίδιοι και να μην μεταθέτουν ευθύνες. Ο καθένας ότι μπορεί ας κάνει.
(1)Ενδιαφέρον ανάγνωσμα: "Σπουδή στο θέμα της ελευθερίας" -η έννοια της ελευθερίας στον προσωκρατικό υλισμό-, Έλλη Παππά, εκδ. άγρα
(2)Αποσπάσματα από το βιβλίο της Ε. Παππά εκεί που αναφέρεται στον Επίκουρο:
"Ο αισιόδοξος κόσμος τους 5ου αιώνα θα καταρρεύσει όταν θα εκδηλωθεί η κρίση του αρχαίου κόσμου, όταν οι λεγεώνες του Φιλίππου θα 'ρθούνε να δώσουνε με τα όπλα τους τη λύση, όταν ο στρατός του Αλέξανδρου θα ανοίξει την εποχή των αυτοκρατοριών. Τότε θα έρθει και πάλι η ατομική φιλοσοφία, με τη διδασκαλία του Επίκουρου, να χαράξει τα νέα όρια της ελευθερίας. Η χάραξή τους περνούσε μέσα από την κριτική της ατομικής φιλοσοφίας του 5ου αιώνα. Η επικούρεια αντίληψη θα θεωρήσει δεσμευτικό της ελευθερίας τον αυστηρά αιτιοκρατούμενο -"νομοκρατούμενο"- κόσμο του Δημόκριτου, και θα εισάγει τον νέο όρο της "παρέγκλισης".
[...]Ο πολίτης του 5ου αιώνα, που ήταν το λειτουργικό άτομο της δημοκρατικής πόλης, δεν υπάρχει πια. Για να διασωθεί το άτομο, και να διασώσει κάποιες από τις αξίες που είχε κατακτήσει, πρέπει να παρεκκλίνει από την πολιτική ζωή. Ο Κήπος του Επίκουρου θα προσφέρει στην ελευθερία το νέο της καταφύγιο, και στο άτομο μια νέα κοινότητα, τώρα που η παλιά πολιτική κοινότητα χάνεται. Το "λάθε βιώσας" είναι το αίτημα των καιρών.
[...]Αν διασώθηκε η έννοια της ελευθερίας ως τους τελευταίους ρωμαϊκούς αιώνες, οφείλεται στην ατομική φιλοσοφία που, με τη διδασκαλία του Επίκουρου, έγινε ένα μαζικό κίνημα που αντιδρούσε μαχητικά στις σκοταδιστικές, δαιμονολατρικές δοξασίες, τις "ψευδοδοξίες", που πλήθαιναν και θόλωναν τις συνειδήσεις σαν την αρρώστια που χτυπάει τα πρόβατα...
[...]Η επικούρεια διδασκαλία ήταν αυτή που διέσωσε ότι είχε κατακτήσει η ελεύθερη σκέψη του πολίτη της δημοκρατίας: την επιστημονική γνώση που διώχνει τις υπερφυσικές δυνάμεις από τον κόσμο και το φόβο από τις ψυχές των ανθρώπων...
No comments:
Post a Comment